Cousas de meigas

De un tempo a esta parte estou a ver noticias de índole económica que atañen de un xeito directo a diferentes sectores productivos básicos da economía galega. Un exemplo, o sector lácteo, que estivo no candeleiro por verse atenazado ata o límite de saír á rúa para intentar acadar uns precios do leite por enriba dos costos de produción. Estes problemas non son alleos a outros sectores productivos: basta ollar as cotizacións nas lonxas para comprobar que os peixes e mariscos teñen uns precios cunha clara tendencia á baixa, alcanzando nalgúns casos o 50%.

No sector madeireiro as árbores abatidos polo ciclón Klaus, teñen uns precios que están á mesma altura que as propias arbores. Deste mesmo xeito poderiamos falar do sector mexilloeiro, dos productores de patacas, do sector avícola, etc.

Todos estes sectores teñen dúas cousas en común: a primeira é que a sua ubicación xeográfica dun xeito maioritario esta en Galicia, e a segunda é que todos eles mostran unha clara tendencia á dispersión e á segregación entre os profesionais do mesmo gremio. ¿Qué fai que se concentren esas pautas en este espacio xeográfico tan concreto? Na miña opinión, o noso carácter é consecuencia dun illamento secular, posto que por unha banda tiñamos o océano Atlántico e pola outra estaban unhas pésimas comunicacións terrestres e unha orografia moi agreste. Si a isto lle engadimos a dureza do clima, chegamos á conclusión de que este recuncho non foi atractivo para outros pobos e culturas, razón pola cal esta zona se veu privada desa mistura de culturas que se produxo noutras civilizacións.

Outras hipóteses apuntan á falta de formación como consecuencia do acontecido nos sectores primarios. Non parece ser esa a resposta, posto que o mesmo problema está a pasar en sectores donde os seus integrantes teñen unha formación universitaria: véxase as dificultades que teñen as caixas de aforros pra acadar acordos que garantan a sua competitividade, tres aeroportos case sin voos directos a ningures, ou as tres universidades que compiten ano tras ano por acadar unha cuota de novas matrículas que lles permita continuar. Fixémonos tamén nos dous portos exteriores a 10 millas un do outro donde se están dilapidando o 80% das axudas que nos chegan de Europa ou a inminente chegada do AVE, que exsacerba de un xeito inusitado os localismos das principales cidades a hora de establecer prazos de execución e inclusive trazados.

O colmo do individualismo achégase ata a política, posto que cando os nosos representantes electos, tanto a nivel local coma autonómico tentan formar coalicións estables de goberno, o electorado lonxe de velo como un acto de madurez democrática, acábao entendendo coma unha fonte de friccións, onde é máis probable ter problemas cos socios de goberno que coa oposición.

De este xeito estamos a decir que a sociedade Galega no seu conxunto está a prescindir da principal forza que dispon un pobo pra un despegue social y economico, posto que si unificaramos criterios a hora de establecer prioridades, aplicando razóns técnicas sempre que se poida ou sociales cando a necesidade o requira, chegariamos á conclusión que na nova aritmética a suma de un máis un son máis de dous, como soe decirse " facer país".

Mentres a ciencia non poida aportarnos datos de por que iste singular rasgo se concentra en este recuncho poderemos pensar que os motivos estan por outra banda.

Porque habelas, hailas....

O sector mexilloeiro e os biomarcadores

Do mesmo xeito que algunhas especies de anfibios nos serven de marcadores para de3terminar a degradación dos nosos ecosistemas fluviais, o sector mexilloeiro é un excelente marcador de xestión empresarial privada pero fortemente intervida pola Administración Pública.

Dita intervención comenza na propia concesión administrativa onde se ubica a batea, que pasou de ser de 99 anos a 30 (Lei de pesca de 1993).

De seguido regúlase a repoboación de cría que somentes se pode extraer con unha guía que expidee a Consellería de Pesca. Tamén temos regulada a producción con un máximo de 500 metros cadrados que non pode exceder a batea, como tamén o tope de 500 cordas de un máximo de 12 metros.

Está plenamente controlado dende a Administración a salubridade do producto e a súa trazabilidade no acceso aos mercados.

E por último, tamén a Xunta ten tódolos datos de vendas de mexillón posto que é a encargada de emitir as guías preceptivas de transporte e manipulación de moluscos.

Con esta aclaración previa queda explicada que tanto a copetitividade como a cohesión e a rentabilidade do sector mexilloeiro está estreitamente vinculada ás decisión s que determine a Consellería de Pesca. Basta ubicar no tempo os vaivéns do sector coa promulgación de leis, normativas e decretos.

Si o conxunto do sector mexilloeiro fose un ecosistema fluvial, vería moi reducida a súa poboación autóctona de ras e tritóns, a cambio tería moitos cangrexos procedentes do cono sur que un día botou conscientemente un bartbudo.

A encrucillada do mexilón galego

Calquera observador que repare nos datos do sector mexilloeiro en Galicia quedaría impresionado. Estamos nun marco privilexiado, temos o 30% da produción mundial e a riqueza xerada repártese nunha base social de 3.000 unidades familiares. Contamos con toda a tecnoloxía necesaria de xeito autóctono e somos un sector pioneiro que naceu alá polos anos cincuenta para se converter en referente mundial. Isto en canto á incidencia directa, porque na indirecta xa estaríamos a falar de conserveiras, cocedoiros, depuradoras, fábricas de redes e cordas, asteleiros, construtores de bateas, transportistas...

Vendo estes datos dun xeito superficial, diríamos que nos encontramos coa nai de todos os negocios. Nunca máis lonxe da realidade, posto que o sector atravesa a súa enésima crise total. Somos un colectivo onde prima a fragmentación e o asociacionismo localista e onde a única norma verdaderiramente duradeira é a de todos contra todos. Pero non sempre foi así, posto que houbo un tempo nesta última década en que a cohesión do sector lle outorgou unha fortaleza da cal temos morriña, para na actualidade poder afrontar con garantías os retos que se vislumbran no horizonte. Ante semellante perspectiva, a única solución válida é a cohesión, unidade de criterios e coordinación nas actuacións, posto que temos tantos perigos coma oportunidades en común, e por moito que nos empeñemos, moitísimas máis cousas que nos unen das que nos separan. Ademais temos unha asignatura pendente que é a protección do noso produto, identificándoo cun nome e certificando a calidade que nunca lle faltou. Entón xa estaríamos a falar lunha Denominación de Orixe Protexida que nestes intres é a única arma da que dispomos para nos defender das importacións masivas dun produto totalmente diferente ao noso tanto en calidade como en seguridade alimentaria, pero que nos está a facer unha brutal e desleal competencia, posto que o mexillón galego rexe a súa comercialización por uns estritos controis sanitarios e unha trazabilidade clara, sendo todo isto certificado pola administración. No outro lado do océano, os certificados de salubridade necesarios para a exportación encárganos e fináncianos os propios produtores. Iso en cuestión de transparencia é coma si nunhas eleccións o reconto dos votos o fixera un só partido.

A gran pregunta é como se chegou a esta situación. Foi cando unha parte do sector conserveiro, apoiada e animada por unha clase políticva aínda latente, se adicou a potenciar a produción de mexillón nun país no que non existe hábito de consumo. Mentres uns se adicaban a producir, outros desbrozaban o camiño para poder introducilo en Europa. Deste xeito podemos encontrar nos mercados latas de conserva que no mesmo envase conteñen mexillóns de diferentes procedencia: uns con garantías certificadas e axustando a calidade e orixe ao que di a etiqueta, e outros postos aí en aras do libre mercado, como se para a liberdade dos mercados só contara a rendibilidade económica dos importadores e non a saúde e a información veraz aos consumidores. Para que isto aconteza, alguén ten que consentilo, porque é unha vulneración das normas elementais do mercado. Por iso toda esa xente teme tanto a DOP, e que ninguén dubide que van tratar de desactivala por tódolos medios. Un xeito de facelo con probada eficacia neste sector sería influír nas próximas eleccións, colocando ao fronte da DOP a xente cunha clara vocación distorsionadora e segregacionista, como xa ocorreu non hai demasiado tempo nalgunha das organizacións maioritarias do sector. É un método perfecto, posto que quen o programa sae indemne, mentres a cara visible é quen pasa a ser recordada. Xa por todos é sabido que os tontos útiles somentes lle son de utilidade aos seus programadores, non a eles mesmos nen aos seus compañeiros de camiño.

Visto o visto, so me queda lembrar un dito popular do meu pobo: peor que levar unha hostia é non saber quen cha dou.